เลือกน้ำดื่ม (ครัวเรือน) อย่างไร

น้ำดื่มสำหรับครัวเรือนโดยทั่วไปทั้งเขตเมือง และชนบท มาจากน้ำประปา น้ำบ่อบาดาล น้ำบ่อตื้น น้ำฝน และน้ำบรรจุขวด น้ำประปาเป็นบริการที่รัฐจัดบริการให้ประชาชน ปัจจุบันบริการได้ครอบคลุมมากขึ้น ซึ่งมีทั้งการประปานครหลวง การประปาส่วนภูมิภาค และประปาหมู่บ้าน ที่ได้พัฒนากระบวนการผลิต และควบคุมตรวจสอบคุณภาพน้ำให้น้ำประปามีคุณภาพตามเกณฑ์เสนอแนะของ องค์การอนามัยโลก และเกณฑ์คุณภาพน้ำประปากรมอนามัยปี 2543 ทำให้น้ำที่ออกจากก๊อกน้ำประปาสะอาด ปลอดภัย ใช้ดื่มได้ ครัวเรือนที่มีน้ำประปาบริการ แม่บ้านยุคประหยัด น่าจะพิจารณาใช้น้ำประปาเป็นน้ำดื่มในครัวเรือน ซึ่งมีราคาถูกลิตรละประมาณ 1 สตางค์เท่านั้น

น้ำบรรจุขวด วิธีการผลิตน้ำดื่มบรรจุขวดส่วนใหญ่คือการนำน้ำสะอาด เช่น น้ำประปา น้ำบาดาล มาผ่านเครื่องกรองน้ำบ้าง ผ่านกรรมวิธีฆ่าเชื้อโรคบ้าง แล้วนำมาบรรจุขวดจำหน่าย สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาได้ทำการสุ่มตรวจสอบน้ำดื่มบรรจุขวดเพื่อเฝ้าระวังความปลอดภัยทุกปี สำหรับในปี 2545 ได้ทำการสุ่มตรวจจำนวน 100 ตัวอย่าง โดยเปรียบเทียบกับมาตรฐานคุณภาพน้ำบริโภคในภาชนะบรรจุที่ปิดสนิท พบว่า ไม่สามารถรับรองความปลอดภัยได้ทั้งหมด ดังนั้นการเลือกซื้อน้ำดื่มชนิดบรรจุขวด จึงควรพิจารณาให้รอบคอบ โดยดูฉลาก บนฉลากจะต้องระบุ ชื่ออาหาร ชื่อผู้ผลิต สถานที่ผลิต ปริมาณสุทธิ และแสดงเลขสารบบอาหาร พิมพ์ในกรอบเครื่องหมาย อย. ภาชนะที่บรรจุต้องสะอาด ไม่รั่วซึม หรือมีรอยสกปรก เปรอะเปื้อน และฝาปิดผนึกสนิท ไม่มีร่องรอยการเปิดใช้ ลักษณะของน้ำที่บรรจุอยู่ ต้องใสสะอาด ไม่มีตะกอน ไม่มีสิ่งเจือปนอื่น ๆ และไม่มีสี กลิ่น รสที่ผิดปกติ การซื้อน้ำบริโภคในภาชนะบรรจุที่ปิดสนิทชนิดบรรจุถัง ควรตรวจสอบให้แน่ว่าฉลากที่ถังกับพลาสติกที่รัดปากถังอยู่ เป็นของผู้ผลิตรายเดียวกัน เพราะผู้ผลิตที่มักง่าย มักจะนำถังของผู้ผลิตรายอื่นมาบรรจุน้ำของตนออกจำหน่าย รวมทั้งการผลิตก็ขาดความพิถีพิถันเท่าที่ควร และไม่ซื้อน้ำบริโภคในภาชนะบรรจุที่ปิดสนิทที่วางปะปนกับผลิตภัณฑ์วัตถุมีพิษ

น้ำฝน จัดได้ว่าเป็นน้ำสะอาด มีรสชาติอร่อย ดื่มแล้วชื่นใจ คนสมัยก่อนจึงนิยมดื่มน้ำฝนกันมาก แต่ในปัจจุบัน น้ำฝนมีการปนเปื้อนจากสิ่งสกปรกเพิ่มขึ้น เนื่องจากในบรรยากาศมีสิ่งเจือปน จำพวกฝุ่นละออง สิ่งสกปรก และสารเคมีต่าง ๆ ดังนั้น ประชาชนที่จะกักเก็บน้ำฝนไว้เป็นน้ำดื่มประจำครัวเรือน จึงควรพิจารณาถึงสถานที่หรือพื้นที่ที่อยู่อาศัยหากเป็นพื้นที่ที่มีโรงงานอุตสาหกรรม การจราจรหนาแน่น มีภาวะมลพิษทางอากาศจะก่อให้เกิดภาวะฝนกรดได้ไม่เหมาะที่จะใช้เป็นน้ำดื่ม ส่วนพื้นที่ในชนบท โดยเฉพาะพื้นที่ห่างไกล น้ำฝนยังเป็นน้ำที่สะอาด และปลอดภัยเหมาะสมกับวิถีชีวิตไทย ๆ จึงควรให้ความสำคัญ โดยการทำความสะอาดหลังคา รางรับน้ำฝน และภาชนะเก็บน้ำให้สะอาดก่อนรองรับน้ำฝน รวมทั้งไม่รองรับน้ำฝนที่ตกในช่วงแรก ๆ ควรปล่อยให้ฝนตกสักระยะเพื่อเป็นการชะล้างสิ่งสกปรก จึงรองน้ำฝนใส่ภาชนะที่สะอาด ปิดด้วยมุ้งพลาสติก ปิดฝาภาชนะให้มิดชิด

สำหรับครัวเรือนที่ยังจำเป็นต้องใช้น้ำบ่อบาดาล น้ำบ่อตื้น ควรปรับปรุงคุณภาพน้ำอย่างพิถีพิถัน โดยวิธีการต่าง ๆ เช่น การกรอง การตกตะกอน การฆ่าเชื้อโรคก่อน อนึ่งครัวเรือนที่ยังไม่มั่นใจว่าน้ำที่เลือกเป็นน้ำดื่มประจำครัวเรือน เป็นน้ำสะอาด ปลอดภัยพอก็ควรนำน้ำมาต้มให้เดือดอย่างน้อย 5 นาที ก่อนนำมาดื่ม เพื่อสุขภาพที่ดีของสมาชิกในครัวเรือน และลดอัตราเสี่ยงจากการเจ็บป่วย เนื่องจากน้ำเป็นสื่อ